Jiõččhåidd-programm
1. MÂʹST LIJ KÕÕČČMÕŠ?
Ǩiõčč loʹssesmiõllsažvuõđâst da tõn puârrnõddmõõžžâst čuäʹjteei video (4:17) "Muʹst leäi čaʹppes piânnai, tõn nõmm leäi loʹssesmiõllsažvuõtt" (WHO, jåårǥlõs Lääʹdd Miõltiõrvâsvuõttseäʹbrr).
Loʹssesmiõllsažvuõtt juâǥǥtõõlât oudldõõzzi peešt da vaiggâdvuõtt-tääʹzz mieʹldd:
- lääiʹves loʹssesmiõllsažvuõʹtte
- kõskkvaiʹǧǧes loʹssesmiõllsažvuõʹtte
- vaiʹǧǧes loʹssesmiõllsažvuõʹtte
Lij vääžnai, što puõʒʒâlm toobdstet ääiʹjeld da håiddmõõžž pââʹstet altteed še ääiʹjeld. Jõs loʹssesmiõllsažvuõtt peäss kuuʹǩǩab ääiʹj juätkkjed, luâštt tåimmamodd da jieʹllem-maall huânnʼnan. Še puârrnõddmõõžžâst šâdd vaiggääb.
Loʹssesmiõllsažvuõʹtte puâccje juõʹǩǩ ââʹǩǩ-klaassâst päärnain rääʹves oummuid. Vueʹlnn vuäinak statistiikk loʹssesmiõllsažvuõđ täujjnamvuõđâst.
Loʹssesmiõllsažvuõđ puäʹcce
- vuâlla škooulâkksain 0,5-1 % da vueʹllškooulniiʹǩǩin nuʹt 2 %
- nuõrin nuʹt 15-20%
- seämma-äiggsânji rääʹvesoummuin nuʹt 5 % da kuäʹss-ne jieʹllmes poodd 20 %
- puäʹresoummuin 12 %
- skammpoodd očndõõtti loʹssesmiõllsažvuõđ puõcci oummuin liâ 1 %:in naroodâst
- pärnnpuhttmõõžž mâŋŋa dõʹst šõddi puäʹcce loʹssesmiõllsažvuõđ 10-15 %
Videost (1:43) loʹssesmiõllsažvuõʹtte puâccjam oummu mainste, måkam jurddi liâ ouddam siʹjjid tuäiv puârrnõddmõʹšše da vieʹǩǩtam šiõhttlõõttâd lääskvubun jiijjâs tobddjid.